Mija pierwsza rocznica ataku wojsk rosyjskich na Ukrainę. Już od pierwszych dni wojny w Ukrainie nasi mieszkańcy okazywali ogromne wsparcie dla uchodźców. Wdzięczność za okazaną pomoc wyrażają zarówno osoby, które zamieszkały w naszej gminie po ucieczce z objętego wojną kraju, ale również przedstawiciele lokalnych władz ukraińskich z rejonów, do których dociera pomoc organizowana na naszym terenie.
24 lutego 2023 r. mija rok od brutalnego i budzącego grozę ataku Rosji na Ukrainę. Oczy całego świata zostały przed rokiem skierowane na Ukrainę oraz Polskę. To do naszego kraju bowiem zaczęły uciekać rzesze Ukraińców, przede wszystkim kobiet i dzieci. Gmina Piaseczno, w której jeszcze przed wojną mieszkała duża liczba obywateli Ukrainy, w sposób naturalny stała się jednym z celów podróży uchodźców. Od samego początku wojny staraliśmy się włączyć w pomoc zarówno dla osób, które przybyły na nasz teren, jak i tych, które zdecydowały się na pozostanie w objętej wojną ojczyźnie. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu wolontariuszy, mieszkańców, ale i urzędników, staraliśmy się udzielić maksymalnie szerokiej pomocy rzeszom uchodźców trafiających do naszej gminy.
– Chcę w tym miejscu ogromnie podziękować wszystkim, którzy już od 25 lutego 2022 roku zaangażowali się w pomoc dla uchodźców z Ukrainy. Przede wszystkim rzeszy mieszkańców, którzy włączyli się w pomoc zarówno materialną w postaci przekazywania darów, udzielenia schronienia uchodźcom w swoich domach, ale też włączając się w organizację transportu od granicy, obsługi zorganizowanego spontanicznie magazynu z darami, wsparcia psychologicznego, językowego i wielu, wielu innych form pomocy – wylicza burmistrz Daniel Putkiewicz. – Dziękuję również pracownikom urzędu za sprawną organizację obsługi obywateli Ukrainy, którzy zgłaszali się, by wyrobić PESEL czy uzyskać niezbędne świadczenia. A także pracownikom gminnych jednostek kulturalnych i oświatowych oraz Miejsko-Gminnemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej i Gminnemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji, za gotowość wsparcia działań na rzecz obywateli Ukrainy w ramach swoich kompetencji.
Zwłaszcza dzieci i młodzież mogły bowiem od początku liczyć na organizację specjalnych zajęć, które miały ułatwiać integrację z nowym środowiskiem, ale też spotkanie z rodakami i wspólną zabawę, pozwalającą oderwać się choć na chwilę od myślenia o wojnie, konieczności ucieczki z kraju, opuszczenia własnego domu, rodziny i przyjaciół. A jednocześnie zorganizowane zajęcia dla dzieci ułatwiały ich opiekunom załatwianie w tym czasie formalności czy szukanie pracy.
Pomoc rzeczowa i organizacyjna
Już w pierwszych dniach wojny Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Piasecznie w ścisłej współpracy z Urzędem Miasta i Gminy zorganizował Punkt Informacyjny dla uchodźców wojennych z Ukrainy w Centrum Przedsiębiorczości.
Głównym celem działania Punktu było udzielanie wszelkich informacji, przede wszystkim związanych z formalnościami dotyczącymi legalizacji pobytu, zapewnienia bezpłatnej pomocy medycznej, a także możliwości uzyskania pomocy materialnej. Pracownicy Punktu w szczególności udzielali obywatelom Ukrainy oraz mieszkańcom gminy Piaseczno informacji w następujących kwestiach:
– zakwaterowanie (pracownicy tworzyli bazę noclegową i pośredniczyli pomiędzy osobami oferującymi lokale, a potrzebującymi, prowadzili kooperację z ośrodkiem dla uchodźców
w Tomicach lub informowali potrzebujących o innych miejscach zbiorowego zakwaterowania),
– opieka medyczna (udzielanie podstawowych informacji oraz pomoc w sprawach bardziej skomplikowanych, typu kontynuacja leczenia onkologicznego lub innych rodzajów wysokospecjalistycznego leczenia),
– pomoc rzeczowa (pracownicy MGOPS zajmowali się bezpośrednim wydawaniem darów pochodzących ze społecznych zbiórek oraz prowadzili punkt wydawania odzieży, a także ściśle współpracowali w tym zakresie z Caritas Piaseczno i innymi organizacjami niosącymi pomoc,
np. przy dystrybucji bonów do realizacji w sklepach spożywczych),
– pomoc materialna (informowanie o możliwości uzyskania wsparcia z MGOPS, ZUS czy Wydziału Świadczeń Społecznych UMiG Piaseczno),
– formalności związane z uzyskaniem numeru PESEL,
– formalności związane z zapisaniem dzieci do szkół, przedszkoli, żłobków,
– praca (pracownicy Punktu kierowali zainteresowanych do Powiatowego Urzędu Pracy,
a także pośredniczyli w wymianie ofert pomiędzy pracodawcami, a potencjalnymi pracownikami);
– wsparcie osób z niepełnosprawnością (kierowanie do Starostwa Powiatowego w Piasecznie
oraz udzielanie innych informacji);
– formalności związane z tymczasową opieką nad małoletnim (informowanie na temat procedury
oraz pomoc w wypełnianiu wniosków do Sądu);
– pomoc w tłumaczeniach (komunikacja z instytucjami, placówkami edukacyjnymi, pisma do urzędów, ministerstw związanych z nostryfikacjami itp.).
Nietypową pomocą materialną było przekazanie służącego wcześniej strażakom z OSP Grochowa samochodu gaśniczego Star 244 strażakom z miejscowości Ivanye-Puste w Ukrainie.
Na wniosek strażaków z OSP Złotokłos koledzy ze wszystkich jednostek w powiecie piaseczyńskim zorganizowali zbiórkę niezbędnego sprzętu i wyposażenia, by samochód, który trafił w czerwcu 2022 r. do potrzebujących był w pełni wyposażony. Dodatkowo dzięki wsparciu wolontariuszy, przekazane zostały też środki medyczne.
Ponad 5000 uchodźców w Piasecznie
Większość z wymienionych działań trwa do dziś (z pominięciem szeroko zakrojonej wcześniej pomocy w wydawaniu paczek rzeczowych i żywnościowych), gdyż do dnia dzisiejszego napływają kolejni uchodźcy, choć już nie tak liczni jak wcześniej. Po 24 lutego 2022 w piaseczyńskim urzędzie nadano 5153 numerów PESEL o statusie UKR. Do końca 2022 r. 4909, natomiast od 01.01.2023 do 16.02.2023 nadano ich już 244.
Oczywiście nie wszyscy pozostali na stałe w Piasecznie, ale ci, którzy zatrzymali się u nas na dłużej mogli liczyć zarówno na formalne wsparcie oferowane dzięki decyzjom rządowym, jak i przygotowane przez nasze jednostki.
Do Urzędu Gminy w Piasecznie wpłynęło w sumie 3487 wniosków dotyczących wypłaty świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy. Wnioski te dotyczyły łącznie 11 301 osób. Do końca 2022 r. wypłacono środki w wysokości 16 105 360 zł. Program nadal obowiązuje (świadczenie przysługuje bowiem do 120 dni od przekroczenia granicy). W tej chwili średnio wpływa około 170 wniosków miesięcznie na kwotę około 600 000 zł.
Dzieci i młodzież w placówkach oświatowych
Od pierwszych dni wyzwaniem było również zorganizowanie miejsc dla dzieci uchodźców w naszych szkołach i przedszkolach. Brak znajomości języka polskiego nie stanowił formalnej przeszkody do przyjęcia dziecka do szkoły, a szkoła, w której obwodzie dziecko zamieszkało, miała obowiązek je przyjąć z zastrzeżeniem dostępności zwiększonych specustawą miejsc. Wobec ogromnej liczby migrujących dzieci, nasze szkoły, mimo zwiększenia liczby miejsc w oddziałach, nie były w stanie przyjąć wszystkich dzieci zamieszkałych w obwodzie. W tej sytuacji w trzech szkołach utworzone zostały oddziały przygotowawcze. Oddział przygotowawczy to oddział szkolny dla osób niebędących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub nauki, które nie znają języka polskiego lub znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Liczba uczniów w oddziale przygotowawczym nie może przekraczać 25 i można w nim łączyć dwa lub więcej roczników. Zajęcia w oddziałach przygotowawczych są prowadzone przez nauczycieli poszczególnych przedmiotów w oparciu o szkolne programy nauczania, ze szczególnym uwzględnieniem języka polskiego. Uczniowie z Ukrainy – uchodźcy uczęszczający do szkół mogą korzystać ze wsparcia w postaci dodatkowych zajęć z języka polskiego.
W roku szkolnym 2021/2022 powstało łącznie 7 oddziałów przygotowawczych – 2 w SP 1 w Piasecznie, 4 w Szkole Podstawowej w Złotokłosie oraz 1 w SP 2 w Piasecznie. W bieżącym roku szkolnym działają 4 oddziały przygotowawcze – po jednym w SP 3 i SP 4 w Piasecznie oraz 2 w SP 1.
W związku z dużą mobilnością uchodźców z Ukrainy w początkowym okresie, liczba uczniów w naszych szkołach dynamicznie się zmieniała. W marcu i kwietniu było to średnio około 650 uczniów. Na początku roku szkolnego 2022/2023 było to już raczej około 550 uczniów, w tym 70 w oddziałach przygotowawczych. W styczniu 2023 r. średniomiesięczna liczba uczniów z Ukrainy w placówkach prowadzonych przez Gminę Piaseczno wynosiła 440 osób. Ponad 300 uczniów korzysta z dodatkowych lekcji języka polskiego. W gminnych szkołach na umowę zlecenie w charakterze pomocy nauczyciela zatrudnione zostały osoby z Ukrainy, które wspierały zarówno uczniów, jak i kadrę, w komunikacji z obcojęzycznymi uczniami. W tej chwili w takim charakterze w gminnych szkołach nadal pracuje 10 osób z Ukrainy. Przedszkola przyjmowały dzieci z Ukrainy w miarę posiadanych wolnych miejsc. W styczniu 2023 roku do naszych przedszkoli uczęszczało 48 dzieci z Ukrainy.
Wsparcie organizacji międzynarodowych
– Po roku wiemy, że nasze działania pomocowe skierowane do obywateli Ukrainy przebywających w Polsce muszą być długofalowe. Przeszliśmy na inne formy wsparcia, współpracujemy z organizacjami międzynarodowymi, mającymi doświadczenie w pracy z migrantami. Korzystamy z ich doświadczenia, aby zapewnić uchodźcom z Ukrainy optymalne warunki do funkcjonowania w Polsce – mówi wiceburmistrz Hanna Kułakowska-Michalak.
Jesienią we współpracy z Centrum Edukacyjno-Multimedialnym działającym w strukturach Biblioteki Publicznej w Piasecznie 150 dzieci (w tym 100 z Ukrainy i 50 z Polski) wzięło udział w weekendowych zajęciach integracyjnych. W trakcie zajęć dzieci brały m.in. udział w zajęciach sportowych, edukacyjnych oraz wyjazdach integracyjnych. Projekt sfinansowany przez UNICEF realizowała Fundacja Wolność i Demokracja.
We współpracy z UMiG oraz MGOPS pod koniec roku 2022 Fundacja Edunowa uzyskała lokal przy ul. Fabrycznej 2, w którym powstało finansowane z grantu Międzynarodowej Organizacji do spraw Migracji IOM Poland Piaseczyńskie Centrum Integracji. Prowadzone są w nim różne formy aktywizacji uchodźców, m.in. nauka języka polskiego, kurs kroju i szycia, doradztwo zawodowe, zajęcia z psychologiem, kurs komputerowy dla dorosłych, kurs komputerowy dla dzieci, zajęcia z kultury i cywilizacji Polski.
W każdą sobotę organizowane są tzw. Kawiarenki, na które zapraszani są przedstawiciele piaseczyńskich urzędów i instytucji. Prelegenci udzielają informacji na temat dostępnych form wsparcia, możliwości dokształcania się, a także przysługujących praw i obowiązujących przepisów prawa, np. prawa pracy. Prowadzone są również lekcje języka ukraińskiego dla pracowników urzędów i instytucji na terenie gminy w celu ułatwienia i usprawnienia komunikacji z obywatelami z Ukrainy.
Ponadto obywatele Ukrainy mogą korzystać z aktywności oferowanych przez Klub Integracji Społecznej (warsztaty z zakresu aktywizacji zawodowej i powrotu na rynek pracy), Centrum Przedsiębiorczości w Piasecznie (szkolenia dla przedsiębiorców oraz osób planujących otwarcie własnego biznesu) oraz Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (w ramach projektów socjalnych Akademia Rodziny i Pracownia Uśmiechu, np. edukacyjne gry terenowe organizowane w dwóch wersjach językowych – polskiej i ukraińskiej).
Osoby z nadanym numerem PESEL, ale bez statusu UKR niestety nie mogły liczyć na tak szeroką formę pomocy, szczególnie materialnej i związanej z bezpłatnym zakwaterowaniem, co wynika z obowiązujących przepisów prawa, ale wszelka inna pomoc informacyjna była i jest im udzielana. Osoby te mogą również bezpłatnie uczestniczyć w kursach, szkoleniach i aktywnościach prowadzonych w Piaseczyńskim Centrum Integracji, Klubie Integracji Społecznej, Centrum Przedsiębiorczości w Piasecznie czy w ramach projektów socjalnych realizowanych w Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej.
Podziękowania z Ukrainy
Wciąż też organizowana jest pomoc rzeczowa, która teraz trafia głównie na Ukrainę – zarówno do walczących z rosyjskim najeźdźcą ukraińskich żołnierzy, jak i cywilów. Mieszkańcy nie pozostają obojętni na losy naszych wschodnich sąsiadów i wciąż są gotowi nieść pomoc, co udowodnili również podczas zorganizowanej niedawno na piaseczyńskim rynku zbiórki darów.
Wdzięczność za wsparcie dla swoich obywateli, zarówno w Ukrainie, jak i tych, którzy trafili do Polski, wyrażają przedstawiciele lokalnych samorządów. Do władz gminy kierowane są podziękowania listowne, ale też gościmy przedstawicieli ukraińskich jednostek samorządowych, którzy nie ukrywają wdzięczności za okazywaną dla swoich rodaków pomoc.
