Dzięki uprzejmości Stacji Muzeum w dniach 23 marca – 19 kwietnia na piaseczyńskim rynku będziemy mogli zapoznać się z historią warszawskich kolejek dojazdowych.
Wystawę otworzyła pani Bożena Żelazowska, przewodnicząca Komisji Kultury i Dziedzictwa Narodowego Sejmiku Województwa Mazowieckiego i Daniel Putkiewicz, wiceburmistrz Piaseczna.
Warszawskie kolejki dojazdowe odegrały ogromną rolę w rozwoju stolicy oraz okolicznych miejscowości. Woziły towary, początkowo głównie do Warszawy, a po zbudowaniu łącznic z „dużą koleją” przeładunek pozwalał na dalszą wędrówkę wszelkich dóbr w świat.
Osobną kwestią były przewozy pasażerskie, pełne swoistego folkloru – czy chodzi o pielgrzymów do cadyka, wyjazdy na letniska, czy też o wyprawy na wykwintne obiadki do podwarszawskich lokali.
Parowoziki ciągnące wagony Warszawa ochrzciła mianem „samowarków”, gdyż ich kształty, sapanie oraz gorąca woda wydawana czasem na stacjach końcowych kojarzyły się właśnie z popularnym w tamtych czasach sprzętem domowym. Lata powojenne przyniosły im miano „ciuchci”, co również można zaliczyć do sympatyczniejszych określeń kolejek.
Stopniowo wypierane przez autobusy, powoli znikały z podwarszawskiego krajobrazu, demontowane, wywożone na złom. Ze wszystkich podwarszawskich wąskotorówek ocalała tylko dawna Kolej Grójecka, pozbawiona odcinka w kierunku Warszawy.
Sieć kolei dojazdowych była nie tylko wąskotorowa, istniały też dwie linie normalnotorowe, z których jedna przetrwała do dziś, będąc zarazem najstarszą na Mazowszu (oraz terenach II RP) koleją elektryczną – jest nią kolej WKD, jeżdżąca dziś z centrum Warszawy do Grodziska Mazowieckiego, Podkowy Leśnej czy Milanówka. Drugą była istniejąca tylko kilkanaście lat Kolej Młocińska, z którą wiąże się sporo ciekawostek i anegdot.
Wspominane przez poetów, pisarzy, pieśniarzy kolejki zasługują na przypomnienie i ożywienie w ludzkiej pamięci przy pomocy wystawy „Ciuchcie warszawskie”.
Michał Fludziński
Stacja Muzeum
Na wystawie została przybliżona historia siedmiu kolejek:
• Kolei Wilanowskiej – nieistniejącej wąskotorowej kolei dojazdowej, która kursowała dawniej z Warszawy do Wilanowa, Powsina i Konstancina, stając się z czasem częścią kolejki grójeckiej;
• Piaseczyńskiej Kolei Wąskotorowej (dawniej: Grójeckiej Kolei Dojazdowej) – dawnej kolei dojazdowej, współcześnie kursującej jako linia turystyczna na trasie Piaseczno – Tarczyn;
• Kolei Młocińskiej – istniejącej w latach 1929–1943, normalnotorowej, prywatnej kolei, łączącej Warszawę z Młocinami, Łomiankami i składnicą amunicji w Palmirach w Puszczy Kampinoskiej;
• Kolei Mareckiej – istniejącej od 1897 do 1974 roku kolei wąskotorowej umożliwiającej w ostatnim okresie kursowania dotarcie z Radzymina i Marek na Pragę;
• Kolei Jabłonowskiej (zwanej także Koleją Karczewską) – kursującej dawniej z Jabłonny przez Warszawę do Karczewa i Starej Miłosny;
• Kolei Poligonowej – wojskowej linii wąskotorowej kursującej z Rembertowa, obsługującej także transport cywilny;
• osobno potraktowana została Warszawska Kolej Dojazdowa, która jako oddzielny twór odgrywała i nadal odgrywa rolę nie tylko transportową, ale wręcz kulturotwórczą.
