Niska emisja – niska świadomość
W mediach i otaczającym nas środowisku informacyjnym coraz częściej słyszymy sformułowanie „NISKA EMISJA”. Czy wiemy czym faktycznie jest niska emisja i jakie są konsekwencje tego zjawiska? Czy jesteśmy w stanie ponieść pewne wyrzeczenia w celu ochrony naszych najbliższych? Czy nasza świadomość jest na tyle wysoka, aby zrezygnować z pewnych przyzwyczajeń i niektórych wygód? Czy jesteśmy gotowi na codzienne drobne poświęcenia w imię wspólnego dobra?
Niska emisja jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów na wysokość do 40 m.
Zanieczyszczenia te są niezwykle groźnie dla żyjących organizmów, gdyż koncentrują się w niskich warstwach atmosfery, zazwyczaj tuż nad powierzchnią ziemi i są wdychane przez ludzi. Przebywanie człowieka w środowisku zanieczyszczonym toksycznym dymem powoduje nieprawidłowości na wszystkich poziomach organizacji ludzkiego ciała: od molekularnego (np. mutacje DNA powodujące choroby nowotworowe) przez komórkowy (np. wady komórek rozrodczych będące jedną z przyczyn niepłodności), narządowy (np. uszkodzenia: nerek, wątroby, płuc), aż do organizmu (np. mniejsza waga urodzeniowa noworodka).
Przyczyną powstania niskiej emisji jest zaspokajanie najzwyklejszych ludzkich potrzeb: ogrzewanie budynków, komunikacja samochodowa, grillowanie, koszenie trawnika kosiarką spalinową, jednak głównymi źródłami zanieczyszczeń są powierzchniowe źródła komunalno-bytowe (lokalne kotłownie, indywidualne paleniska domowe, emitory z zakładów użyteczności publicznej) oraz motoryzacja.
Niestety wyniki analiz i oszacowań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie wskazują, że tak jak w całym województwie mazowieckim tak również w gminie Piaseczno niska emisja stanowi poważny problem. Na terenie naszej gminy tylko w latach 2015 – 2016 trzykrotnie ogłaszany był tzw. alarm smogowy dotyczący możliwości przekroczenia dopuszczalnych poziomów niektórych zanieczyszczeń (pyły PM10, PM2,5 benzo(a)piren, NO2). Zanieczyszczenia te pochodzą z domowych pieców i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie odbywa się w nieefektywny sposób bądź wykorzystywany do ogrzewania surowiec jest złej jakości.
Czym zanieczyszczamy powietrze?
Stopień zanieczyszczenia powietrza w Piasecznie, podobnie jak w większości polskich miast, jest niestety wysoki. W miesiącach wiosenno – letnich głównym źródłem emisji szkodliwych substancji jest transport samochodowy, natomiast w okresie jesienno – zimowym na niechlubnym pierwszym miejscu wśród emitorów wytwarzających najwięcej zanieczyszczeń znajdują się jednorodzinne budynki mieszkalne wykorzystujące jako źródło ciepła paliwa stałe.
Często podczas wyboru paliwa energetycznego większą uwagę zwracamy na cenę niż na jakość i wartość energetyczną surowca. Mieszkania ogrzewamy więc tanim, zasiarczonym węglem, koksem, miałem lub drewnem. Nierzadko do pieców trafiają: zadrukowany papier, impregnowane drewno, płyty wiórowe, sklejki, panele podłogowe, tworzywa sztuczne w tym plastik i guma. Takie działania sprawiają, że powietrze wokół naszego domu zawiera cała tablicę Mendelejewa. Węglowodory, tlenki azotu, tlenek węgla, tlenki siarki, pyły, metale ciężkie… Tym czym ogrzewamy mieszkania, tym potem oddychamy.
Niska emisja jest przyczyną pojawienia się w powietrzu wielu szkodliwych substancji, wśród których można wyszczególnić:
• pyły zawieszone (PM10, PM5, PM2,5)
• dwutlenek siarki (SO2) – wyjątkowo szkodliwy zarówno dla zdrowia człowieka, jak i całego środowiska
• tlenki azotu (NOx) – w tym dwutlenek azotu – są jedną z przyczyn powstawania dziury ozonowej czy smogu,
• metale ciężkie (Hg – rtęć, Cd – kadm, Pb – ołów, Mn – mangan, Cr – chrom) – szkodliwe dla ludzi, zwierząt i roślin,
• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA – m.in. α-benzopiren) – substancje rakotwórcze i powodujące silne zatrucia,
• dioksyny – trujące związki chemiczne, często odpowiedzialne za pojawienie się nowotworów czy bezpłodności.
Zatrute tymi i innymi substancjami powietrze ma bezpośredni wpływ na zdrowie ludzkie, żywotność całych ekosystemów oraz poszczególnych roślin i zwierząt.
Wpływ na zdrowie
Przestarzałe i niesprawne urządzenia grzewcze, niska jakość węgla, spalanie w piecach odpadów (pociętych opon, worków foliowych, butelek plastikowych itp.), a także nieodpowiedni stan techniczny instalacji kotłowych mogą być przyczyną wielu chorób.
Oblicza się, że rocznie ok. 45 000 osób w Polsce umiera przedwcześnie z powodu zanieczyszczenia powietrza. Niska emisja powoduje częstsze występowanie chorób alergicznych, zapalenia spojówek, astmy, poronień i niższej wagi urodzeniowej noworodków, POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc), nowotworów (w tym raka płuc).
Do pojawienia się lub spotęgowania jakich dolegliwości może się zatem przyczynić niska emisja?
1. Choroby układu oddechowego:
• zapalenie błony śluzowej jamy nosowej,
• zapalenie gardła,
• przewlekłe zapalenie oskrzeli,
• nowotwory płuc,
• przypadki chronicznego kaszlu,
• niewydolność płuc,
• astma oskrzelowa.
2. Zaburzenia centralnego układu nerwowego:
• bezsenność,
• bóle głowy,
• złe samopoczucie.
3. Choroby oczu – w tym zapalenie spojówek.
4. Reakcje alergiczne ustroju.
5. Zaburzenia w układzie krążenia.
6. Choroby serca.
7. Osłabienie płodności.
8. Nowotwory.
Sposoby ograniczania niskiej emisji:
- Wymiana pieca na bardziej wydajny i przyjazny dla środowiska. O dotacjach na ten cel można dowiedzieć się w urzędzie gminy lub w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska oraz Banku Ochrony Środowiska.
- Korzystanie z węgla wysokokalorycznego (o wysokiej wartości opałowej) – to nie tylko bardziej ekologiczne, ale także tańsze. Należy unikać palenia węglem najniższej jakości – miałem, mułem, flotem lub pyłem. Pamiętaj, nie spalaj śmieci, nawet starych gazet! Spalanie odpadów poza miejscami do tego wyznaczonymi podlega karze grzywny do 5 000 zł. Art. 191 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
- Podłączenie domu lub mieszkania do sieci ciepłowniczej.
- Oszczędzanie energii i zaplanowanie termomodernizacji domu (np. wymiany grzejników, okien, docieplenia ścian)
- Wybranie odnawialnych źródeł energii (biomasa, energia słoneczna lub wiatrowa, geotermia).
- Stosowanie carpoolingu, czyli wspólnych dojazdów do szkoły/pracy w celu ograniczenia liczby samochodów na ulicach.
- Jeżdżenie rowerem lub spacerowanie zawsze, gdy jest to możliwe. O transporcie w mieście przeczytacie na stronie
- Nie wjeżdżanie samochodem do centrum miasta, korzystanie z parkingów Park&Ride.
- Stosowanie zasady jazdy ekologicznej, np.: hamuj silnikiem, nie przewoź zbędnego obciążenia, sprawdzaj ciśnienie w oponach, unikaj podróży samochodem na trasach poniżej 7 km.
- Wyłączanie silnika w samochodzie, kiedy tylko jest to możliwe (np. czekając na przejazd pociągu).
- Angażowanie się w akcje obywatelskie na rzecz ochrony czystości powietrza, jak np. inicjatywy Polskiego Alarmu Smogowego.
Co robi Urząd Miasta i Gminy Piaseczno?
W celu likwidacji już istniejących emitorów od 2014 roku udzielana jest z budżetu gminy dotacja, dzięki której beneficjenci mogą uzyskać dofinansowanie w wysokości 50% ceny kotłów gazowych, gazowo-olejowych lub olejowych, natomiast w przypadku urządzeń grzewczych elektrycznych dotacja wynosi 60% ceny.
Od 2016 roku udzielana jest dotacja na realizację inwestycji związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Beneficjenci mogą otrzymać dofinansowanie w wysokości 50% ceny układu solarnego bądź pompy ciepła (jednak nie więcej niż 5 000 zł).
Łącznie na wymianę pieców węglowych oraz montaż układów solarnych i pomp ciepła tylko w 2016 roku w budżecie zabezpieczono 112 000 zł.
Realizujemy także szereg inwestycji pozwalających na oszczędność energii w budynkach użyteczności publicznej oraz komunalnych tj. audyty energetyczne, termomodernizacje obiektów oraz modernizacje ich źródeł ciepła.
Ważną rolę w walce z zanieczyszczeniami powietrza odgrywa również usprawnienie ruchu samochodowego realizowane przez poprawę parametrów istniejących dróg, a także budowę nowych arterii. Ponadto coraz dłuższa i liczniejsza sieć ścieżek rowerowych zachęca do korzystania z tego najbardziej przyjaznego dla środowiska i zdrowia środka lokomocji. Stale rozwijana jest również oferta transportu zbiorowego, zarówno kolejowego jak i autobusowego, którym można dotrzeć zarówno do Warszawy, jaki i innych większych miejscowości tej części Mazowsza tj. Góra Kalwaria, Grójec, Otwock czy Janki. Podejmujemy starania, aby wszystkie piaseczyńskie wsie zostały skomunikowane z większymi miastami, czemu służy m.in. współfinansowanie przez gminę tzw. „eLek”.
Realizacja wszystkich ww. zadań wspierana jest działaniami edukacyjnymi, promocją OZE, kampaniami mającymi zachęcić mieszkańców do wspólnych dojazdów do pracy itp.
