Pomnik zwany “Szańcem Nieugiętych” – znajduje się na południe od Piaseczna w Lesie Chojnowskim przy drodze zwanej traktem wareckim, po jego wschodniej stronie. Obok miejsca nazywanym Zimne Doły, a od czasu okupacji Spalona, gdzie po sąsiedzku mieści się teren wypoczynkowy. Dane GPS: 52.040509, 21.043593.
Pomnik znajduje się na terenie wyniesionym ponad drogę, oddzielony od otaczającego go lasu kamieniami. Znajduje się na nim pięć kamieni narzutowych z wyrytymi pseudonimami poległych powstańców Jurek, Jan, Antek, Cyngiel, Trzaska. W głębi stoi drewniany krzyż oraz bardziej z przodu szlifowany duży kamień. Na kamieniu wyryto napis: “Powstanie Warszawskie 1944 Chojnowska Rzeczpospolita tu, przy starym Trakcie Wareckim obok Gajówki “Zimny Dół” i Rybakówka osłaniając powstańcze zgrupowanie wychodzące z niemieckiego okrążenia – od świtu 25 sierpnia samotnie toczyła bój z najeźdźcą. Kompania “Szarego” z Samodzielnego Batalionu im. Brygadiera Mączyńskiego Narodowych Sił Zbrojnych w składzie AK walcząc polegli: dowódca kompanii ppor. “Antek” Marian Orłowicz l. 28, celowniczy rkm st. strz. “Trzaska” Tadeusz Tymiński l. 27, amunicyjny rkm strz. “Cyngiel” Ryszard Popis l. 19 oraz dwaj żołnierze nieznani – Rosjanie. Spłonęły domostwa w nich zginęli: małżeństwo Kozłowscy z córką l. 15, i K. Rożenkowska l. 15. Pochyl głowę przed śladem dziejów twojego Narodu. Ecce agger contumacium. A. D. MCMXCIV”, czyli data 1944. Wiąże się to z ustawieniem tu pomnika 18 września 1944.
Z tym miejscem pamięci związane są wydarzenia 1944 roku. Niemcy postanowili rozbić wrogie sobie siły powstańcze, które zgrupowały się w znacznej sile , tj. ok. 3 tys. żołnierzy oraz artylerię. 25 sierpnia 1944 r. od strony Piaseczna natarły jednostki niemieckie na polanę, gdzie kwaterowała kompania leśna NSZ “Szarego” im. Brygadiera Mączyńskiego.
Polegli żołnierze:
- Marian Orłowicz ps. “Antek” lat 28,
- celowniczy rkm st. strz. Tadeusz Tymiński ps. “Trzaska” lat 27,
- amunicyjny rkm strz. Ryszard Popis ps. “Cyngiel” lat 19,
- dwaj nieznani żołnierze rosyjscy zbiegli z niewoli.
W walkach ranni zostali:
- oficer wyszkolenia bojowego ppor. “Karol Walter”,
- Stanisław Komosa ps. “Landrowicz”,
- Tomasz Poncyliusz ps. “Tom”,
- Jan Wojtasiewicz ps. “Śmiały”.
Zginęli także cywile:
- małżeństwo Kozłowscy
- ich córka
- jak także koleżanka córki Kozłowskich.
Opracował Piotr Prawucki na podstawie:
– S. Hofman, Katalog Miejsc Pamięci Narodowej. Karta Ewidencyjna Las Chojnowski Zimne Doły Szaniec Nieugiętych, Piaseczno 2014, dokument elektroniczny, w zbiorach Gminy Piaseczno.
Informacja GPS: 52.040509, 21.043593
