Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Jesówce – cmentarz położony na wschód od wsi Jesówka, ok. 100 m od wejścia do lasu. Powstał po roku 1915, kiedy to latem wojska niemieckie przerywając linię frontu ruszyły w kierunku na Warszawę i Dęblin. Doszło do zaciętych walk, wojska rosyjskie rozpoczęły odwrót. Nie jesteśmy na ten moment w stanie rozstrzygnąć, z jakiego okresu walk spoczywają pochowani na tym cmentarzu. Cmentarz gromadzi prochy obu walczących stron, jak wskazują napisy na kamieniach nagrobnych, pochowano tu 76 Niemców i 124 Rosjan. Według zapisu na kamieniu przy wejściu na cmentarz, spoczywa na nim 76 Niemców i 24 Rosjan. Musimy mieć na uwadze, że w obu armiach walczyli wszyscy, którzy podlegali pod władze każdego z tych państw, wśród nich byli Polacy, Finowie, oraz inne narody podbite.
Przy drodze na cmentarz znajdują się dwie zbiorowe mogiły, jedna żołnierzy AK w drodze na cmentarz, zaś druga przy samym cmentarzu nieznanych żołnierzy ruchu oporu.
Cmentarz ten, znajduje się w tzw. Lasku Wilanowskim, około 200 metrów od granicy wsi Jesówka. W obrębie oddziału leśnego 103. Otoczony jest charakterystycznym wałem ziemnym z wejściem od północy, przy którym znajdują się kamienie narzutowe. Po lewej stronie wejścia wśród kamieni znajduje się kamień mówiący o liczbie pochowanych: 76 Niemców i 24 Rosjan. Zaś po prawej stronie znajduje się kamień napisem: “Módlcie się za poległych”. Znajdują się na nim 35 kamiennych krzyży po dwa rzędy po każdej stronie alei. Od strony południowej znajduje się zrekonstruowana strzelista kapliczka kryta gontem otoczona kamiennym murem, oddzielającym ją w ten sposób od pozostałej części cmentarza. Cmentarz nazywany jest popularnie “Różanką”, gdyż na wale go otaczającym rosły dzikie róże, posadzone przy tworzeniu cmentarza.
Obecnie odnowiony jest cmentarz oraz groby ziemne znajdujące się obok niego. Prace zostały wykonane ze środków gminy w latach 2016-2017.
Opracował Piotr Prawucki na podstawie:
– S. Hofman, Katalog Miejsc Pamięci Narodowej. Karta Ewidencyjna Różanka, Piaseczno 2014, dokument elektroniczny, w zbiorach Gminy Piaseczno.
Lokalizacja GPS: 52.043769, 21.026886
