Książki Artyści '44 i Wielkopolanie '44 Agnieszki Cubały

W związku ze zbliżającą się 78. rocznicą Powstania Warszawskiego, ukazały się dwie nowe książki pt.: “Artyści ’44” oraz “Wielkopolanie ’44”, których autorką jest mieszkanka Piaseczna i pasjonatka historii Powstania Warszawskiego – Agnieszka Cubała. W obu nowych książkach są poruszone piaseczyńskie wątki.

W książce “Artyści ’44” są historie dwóch postaci. Jerzy Sulima Jaszczołt (ps. Florian) to urodzony w Piasecznie aktor filmowy i teatralny, śpiewak operetkowy i rewiowy, dyrygent. Podczas Powstania Warszawskiego uczestniczył w walkach batalionu “Kiliński”. Poległ w Śródmieściu przy ul. Widok 18. Bohdan Korzeniewskim (ps. Bogdan) to pisarz, teatrolog, autor inscenizacji, adaptacji, tłumacz sztuk teatralnych, związany z  BIP KG AK. Podczas Powstania nie mógł  dotrzeć na punkt koncentracji, dlatego nie uczestniczył bezpośrednio w życiu kulturalnym walczącej stolicy, choć w okresie okupacji odgrywał w nim niezwykle ważne role. Przebywał w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie ratował księgozbiór. Podczas okupacji i po wojnie uczestniczy w wielu procesach aktorów oskarżonych o kolaborację (głównie za granie w teatrach jawnych, niemieckich i filmach propagandowych). Najczęściej występował w roli oskarżyciela.

W “Wielkopolanach ’44” pojawia się wiele postaci związanych Piasecznem i okolicami. Do czołowych należą m.in Płk. Marian Bródka-Kęsicki (ps. Leon, Grzegorz) – dowódca 5 rejonu “Gątyń” (Piaseczno), a także batalionu “Krawiec” oraz por. Stanisław Milczyński (ps. Gryf), dowódca oddziału działającej  należącego do 5 Rejonu “Gątyń” (Piaseczno), działającego podczas okupacji na terenie Piaseczna, Lasu Kabackiego i Wilanowa -> jednostka ta uczestniczyła w akcjach dywersyjnych. Wykonywała także wyroki na agentach i konfidentach gestapo. Podczas Powstania na początku działał wraz ze swoimi podkomendnymi na terenie między Piasecznem a Lasem Kabackim, patrolując również Kierszek, Karolinów, Julianów. Następnie przeszedł do Lasów Chojnowskich, w których na terenie tzw. Rzeczpospolitej Chojnowskiej nastąpiła reorganizacja oddziałów powstańczych. Uczestniczył w nieudanym natarciu na Wilanów, a następnie wraz ze swoim oddziałem przedarł się do walczącej Warszawy – na Czerniaków, Sadybę i Mokotów. Tu został ciężko ranny. Pomimo tego zdołał ewakuować się kanałami do Śródmieścia. Jego życiorys jest tak bogaty, że z łatwością mógłby posłużyć za kanwę scenariusza filmu sensacyjnego. W książce odnajdujemy również dwóch żołnierzy Samodzielnego Batalionu Narodowych Sił Zbrojnych im. Czesława Mączyńskiego, a następnie Kompanii Leśnej im. Szarego. Pseudonim jednego z nich jest nawet wyryty na miejscu pamięci znajdującym się w Zimnych Dołach. Nalezą do nich: Ryszard Popis (ps. Cygiel) poległy w Zimnych Dołach oraz Bogdan Terlikowski (ps. Podlaski, Mariusz).

Agnieszka Cubała w swoich książkach zajmuje się głównie tematyką Powstania Warszawskiego. Jej najbardziej znane pozycje to: “Igrzyska życia i śmierci – Sportowcy w Powstaniu Warszawskim”, “Kobiety ’44. Prawdziwe historie kobiet w powstańczej Warszawie”, “Miłość ’44. 44 prawdzie historie powstańczej miłości”, “Warszawskie Dzieci ’44. Prawdziwe historie dzieci w powstańczej Warszawie”. Opracowała hasła autorskie do “Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powstania Warszawskiego”, konsultowała dwa rozdziały polskiej edycji książki Normana Davisa Powstanie ’44″; współpracowała z Muzeum Powstania Warszawskiego przy realizacji prac nad ekspozycją stałą placówki. Za popularyzację tematu podczas Targów Książki Historycznej dwukrotnie otrzymała prestiżową nagrodę Klio (nazywaną Noblem dla historyków), a także odznakę „Zasłużony dla Warszawy”. We wszystkich tych książkach pojawiają się również wątki i postacie związane z Piasecznem. We współpracy z Biurem Promocji i Kultury Gminy Piaseczno w 2019 roku ukazała się książka “Piaseczno ’44. Miasto i ludzie“, gdzie opisane są osoby i zdarzenia łączące historię naszego miasta z Powstaniem Warszawskim. Natomiast w 2021 roku nakładem Gminy Piaseczno ukazała się książka opisująca 100 lat piaseczyńskiego sportu pt.: “Sportowe Dzieje Piaseczna“.