18 listopada odbyła się konferencja on-line „Ślad wodny jako narzędzie edukacji, integracji oraz podejmowania inicjatyw na rzecz ochrony zasobów wodnych w miastach”, zorganizowana przez Stowarzyszenie „Energie Cités” na zakończenie projektu realizowanego wspólnie z Cieszynem, Ełkiem, Jasłem, Kaliszem oraz Milanówkiem.
Celem projektu było wykorzystanie znajomości śladu wodnego, jako narzędzia budowania potencjału i integracji różnych środowisk oraz edukacji mieszkańców na temat racjonalnego zarządzania zasobami wodnymi w miastach i gospodarstwach domowych.
Zaburzenie naturalnego obiegu wody w miastach
Istotnym problemem występującym na terenach zurbanizowanych jest zaburzenie naturalnego obiegu wody. Jest to bezpośredni skutek postępującego rozwoju cywilizacyjnego i urbanistycznego. Zwiększenie powierzchni zabudowy mieszkaniowej i komercyjnej oraz powierzchni nieprzepuszczalnych (drogi, parkingi, chodniki itp.) sprawia, że naturalny spływ powierzchniowy, infiltracja i parowanie wody zostają w znaczący sposób zaburzone. Dodatkowo tworzenie systemów odprowadzania wody deszczowej oraz zmniejszanie powierzchni terenów podmokłych powodują problemy związane z naturalnym przepływem rzek. Niewielki jest także stopień zagospodarowania wody opadowej i roztopowej. Woda, która spływa po zanieczyszczonych powierzchniach (drogi, place, itp.) trafia bez uprzedniego oczyszczenia do wód powierzchniowych jako ściek opadowy, który często jest wielokrotnie bardziej obciążony szkodliwymi substancjami w porównaniu do ścieków komunalnych (w tym związkami ropopochodnymi). Brak możliwości odprowadzenia i ograniczone możliwości retencji dużej ilości wody w czasie długotrwałych i obfitych opadów prowadzą do spiętrzania poziomów wód oraz występowania lokalnych podtopień.
Wyzwania związane z jednej strony z koniecznością ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem, a z drugiej zapewnieniem odpowiedniej jakości i ilości wód dla potrzeb ludności i przemysłu stanowią przesłankę do poszukiwania rozwiązań umożliwiających poprawę zarządzania wodą na terenach miejskich. Mieszkańcy miast stanowią ponad 60% ludności Polski, dlatego też realizacja celów z zakresu zrównoważonego rozwoju wymaga w dużej mierze podjęcia działań w obszarach miejskich. Wskaźnik śladu wodnego może być narzędziem, który umożliwi opracowanie optymalnych długofalowych strategii w tym obszarze.
Wskaźnik śladu wodnego (WaterFootprint)
Wskaźnik śladu wodnego (WaterFootprint) pozwala na określenie bezpośredniego zużycia wody oraz objętości wody, która została wykorzystana przy produkcji konsumowanych przez mieszkańców dóbr. W odniesieniu do miasta ślad wodny rozumiany jest jako całkowita ilość wody słodkiej zużytej w granicach geograficznych miasta. Ślad wodny jest wielowymiarowym wskaźnikiem oznaczającym objętość wody zużytej, umownie nazywanej wodą niebieską, zieloną i szarą. Niebieski ślad wodny określa objętość dostępnej wody z rzek, jezior, stawów, zbiorników podziemnych. Ślad zielony jest definiowany, jako ta część objętości wód opadowych, która została pobrana przez rośliny do wytworzenia określonych produktów (np. rolnych). Szary ślad wodny dotyczy zanieczyszczenia wód i obliczany jest jako objętość wody, która byłaby potrzebna do rozcieńczenia ładunku odprowadzanych zanieczyszczeń do takiego stopnia, aby jakość uzyskanej wody nie przekraczała ustalonych standardów.
Działania, które powinny być podejmowane w miastach to:
– ograniczanie uszczelnienia gruntów poprzez zastosowanie prośrodowiskowych rozwiązań
materiałowych np. tzw. zielonych parkingów, ekokrat;
– stosowanie zrównoważonych systemów do zagospodarowania wód opadowych, w tym
do mikroretencji, czyli ogrodów deszczowych, muld chłonnych, studni chłonnych, zbiorników przydomowych itp.;
– wdrażanie systemowych rozwiązań z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury;
– zatrzymywanie zanieczyszczeń u źródła;
– wzmocnienie roli planowania przestrzennego w zapobieganiu niekontrolowanej
suburbanizacji i presji inwestycyjnej na zazielenione tereny;
– minimalizowanie strat wody w sieci wodociągowej;
– uporządkowanie administracyjno-formalne gospodarki wodami opadowymi;
– stosowanie technologii obiegu zamkniętego;
– zwiększenie dostępu do wiarygodnych danych (np. o opadach, pracy systemów), które
są podstawą do podejmowania ważnych decyzji w zakresie projektowania systemów
odwadniających w miastach;
– zwiększanie świadomości mieszkańców i decydentów w zakresie potrzeby racjonalizacji zużycia wody poprzez organizowanie spotkań edukacyjnych, konkursów itp.
Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie projektu sladwodnymiast.pl
W ramach projektu przygotowany został poradnik dla gmin – „Racjonalizacja wykorzystania zasobów wodnych na terenach zurbanizowanych”
