Parki

W gminie Piaseczno zachowało się 14 w różnym stopniu przekształconych parków. Większość z nich to małe założenia parków podworskich, pozostałe, to założenia przyklasztorne. Trzy parki zostały wpisane w rejestr zabytków: park przyklasztorny w Pęcherach oraz parki w Piasecznie: na Pólku i park miejski w Chyliczkach.

Piaseczno – Chyliczki
Obecnie park miejski im. Książąt Mazowieckich. Za czasów saskich z inicjatywy Aleksandra Sułkowskiego, starosty piaseczyńskiego, wybudowano pałac mający służyć jako rezydencja królewska. Głównym elementem rezydencji był piętrowy budynek pałacu z dwiema oficynami. Wjazd prowadził przez bramę, przy której wzniesiono dwa budynki kordegard. Na osi widokowej wybudowano sztuczny kanał, obok sadzawkę i altanę. Ten barokowy ogród o pow. 6 ha przekształcono później w duchu romantycznym na park krajobrazowy. Z tych czasów zachował się domek romantyczny – tzw. Poniatówka. Kompozycja parku dzisiaj jest słabo czytelna. Zachowały się pojedyncze drzewa: lipy i dęby. W 2016 roku rozpoczął się proces rewaloryzacji parku aby przywrócić jego dawną świetność.

Piaseczno – Pólko
Park dworski o pow. 2,14 ha o charakterze krajobrazowym nad rzeką Jeziorką. Zajmuje teren równinny w kształcie zbliżonym do kwadratu. Park powstał w pierwszej połowie XX w. Według projektu Franciszka Szaniora. Dworek murowany z połowy XIX w., przebudowany w okresie międzywojennym. Obecnie mieści się w nim restauracja. Walory architektoniczno – krajobrazowe parku zachowane do dzisiaj, starodrzew występujący na terenie parku oraz dawny układ kompozycyjny ukształtowany przez wybitnego polskiego planistę i ogrodnika stanowią o szczególnych wartościach historycznych założenia. Z dawnych elementów parku zachowała się kapliczka z 1872 r. w parku znajdował się też mały staw – obecnie wyschnięty. Całość zespołu dworskiego Pólko, składającego się z dworu, parku i budynków gospodarczych tworzy wyraźny kompleks o określonej strukturze przestrzennej, dobrze wpisany w miejscowe warunki środowiska przyrodniczego i lokalny krajobraz. Główny układ kompozycyjny parku dzieli jego powierzchnię na trzy części: rozległa polana tworząca parter, przylegająca do niej część luźno zadrzewiona, której układ tworzą malowniczo zestawione grupy drzew i pojedyncze drzewa. Trzecia część jest silnie zadrzewiona. Obecnie poprzez nie usuwanie samosiewów, które zarosły palanki oraz wycięcie lub obumarcie niektórych drzew kompozycja jej jest zupełnie zatarta. Ważnym elementem kompozycyjnym parku jest aleja lipowa prowadząca przez cały park. Park z trzech stron jest objęty ażurową ścianą drzew co zamyka cały układ, jednak nie ogranicza powiązań widokowych z otaczającym krajobrazem. Wyjątkiem jest część północna gdzie naturalna sukcesja spowodowała zasłonięcie dalekich widoków. Nieczytelny jest układ ścieżek parkowych.

Pęchery
Od połowy XVIII w. Majątek Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia. Zachowany dwór z XIX w. Ogród to regularne założenie użytkowo – ozdobne. Podobne założenia przyklasztorne znajdują się w Wólce Prackiej i w Runowie.

Głosków
Park dworski krajobrazowy naturalistyczny o cechach dendrologicznych i charakterze użytkowym. Pow. 9 ha. Zachował się dwór, domek ogrodnika, zabudowania gospodarcze. Całe założenie z XVIII-XIX w. Zaznaczona krótka i długa oś widokowa. Różnorodny drzewostan z pomnikami przyrody.

Runów
Były ogród przyklasztorny SS Miłosierdzia z XVIII-XIX w. Pow. 1,4 ha, staw 0,3 ha. Typowe założenie przyklasztorne składające się z części ozdobnej i użytkowej. Zachowany jest dworek modrzewiowy otoczony drzewami (akacją, brzozą, wierzbą, olchą, topolą).

Wola Gołkowska
Park dworski symetryczny, klasycystyczny z XVIII w. Pow. 3,6 ha w tym wody 0,7 ha. Układ czytelny. Charakterystyczne jest obsadzenie wszystkich dróg szpalerami drzew. Drzewostan w wieku 100-150 lat, z pomnikami przyrody. Zachowany dobrze utrzymany dwór. Obecnie siedziba firmy.

Wólka Kozodawska
Park krajobrazowy z XVIII w. przekształcony pod koniec XIX w. Położony na skarpie. Powierzchnia 4,95 ha w tym 0,15 ha wód. Park o nieregularnym kształcie. Zachowały się 3 stawy, jedna alejka i mały odcinek dawnej alei grobowej. Drzewostan bogaty, 100-200 letni.

Wólka Pracka
Park dworski naturalistyczny z XVIII/XIX w. o pow. 3,9 ha w tym wody 0,1 ha . Zachował się dworek i zabudowania towarzyszące. Osie są czytelne. W parku występuje bogata roślinność drzewiasta.

Złotokłos
Park dworski krajobrazowy o układzie geometrycznym z 2 poł. XVIII w. Powierzchnia 5,1 ha, w tym wody 0,9 ha. Oś główna skierowana na kanał i rosnący niegdyś szpaler drzew. Boczne osie skierowane na kościół i na staw, za groblą. Drzewostan wielogatunkowy 150-200 letni z pomnikami przyrody. Na uwagę zasługuje podwójny szpaler lipowy, zgrupowanie drzew przy dworku oraz drzewa przy grobli.

Żabieniec
Park dworski z XVIII/XIX w. Kompozycja słabo czytelna. Pow. 5,94 ha w tym 0,2 ha wód. Kompozycja przestrzenna stawów i grobli opiera się na rzucie prostokąta. Starodrzew zachował się w niewielkich fragmentach.

Tabela. Wykaz parków zabytkowych na terenie gminy Piaseczno