Dworek w Parku Chyliczkowskim wzniósł prawdopodobnie Franciszek Ryx – od 1774 r. starosta piaseczyński. Według tradycji w dworku u Ryxa bywał książę Józef Poniatowski, stąd jego nazwa. Istniejący budynek wybudowany został w stylu romantycznym prawdopodobnie na początku XIX w. Usytuowany jest pośrodku parku, na osi ścieżki z miasta. Wzniesiony został z cegły, otynkowany; na planie prostokąta, dwu i półtraktowy. Na osi poprzecznej znajdują się dwa ganki. Majątek ośmiokrotnie zmieniał właścicieli, aż do roku 1891, kiedy został nabyty wraz z 4 włóknowym gospodarstwem przez Cecylię hr. Plater-Zyberkównę. Ona to ufundowała i założyła w Chyliczkach żeńską Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego. “Poniatówka”, jako budynek szkolny, pełniła funkcje mieszkalne dla nauczycielek, a następnie dla dziewcząt.
Obecnie inwestycja pn. „Remont i przebudowa budynku „Poniatówki” w Parku Miejskim w Piasecznie wraz z zagospodarowaniem terenu i budową przyłączy do budynku” jest w trakcie realizacji. W sierpniu 2022r. gmina otrzymała na ww. inwestycję dofinansowanie w ramach Instrumentu wsparcia zadań ważnych dla równomiernego rozwoju województwa mazowieckiego. Inwestycja, rozpoczęła się na początku 2022 roku i ma na celu przywrócenie zabytkowi dawnego blasku. Po modernizacji w budynku będzie działała filia Muzeum Piaseczna. Celem prac jest remont i przebudowa zabytkowego budynku Poniatówki w Piasecznie i adaptacja budynku na obiekt muzealno-edukacyjny z kawiarnią.
Obecnie cały czas trwają roboty budowlane (stan na dzień 23 sierpień 2023):
- roboty konserwatorskie: demontaż ościeżnic, ostrożne zdjęcie pozostałości papierowych tapet, zabezpieczenie ich i przewiezienie do pracowni konserwatorskiej; odkrycie malowideł sufitowych; race rozbiórkowe (demontaż desek podłogowych, demontaż pieców kaflowych); Demontaż elementów podlegających renowacji (balustrady schodów, stolarka okienna i drzwiowa, balustrady na gankach, elementy ganków nie stanowiące konstrukcji); renowacja zabytkowych posadzek ceramicznych i podłóg drewnianych, demontaż posadzek wtórnych i wykonanie w ich miejsce nowych nawierzchni,
- roboty konstrukcyjne: rozbiórka pokrycia dachowego, opierzeń, rynien i rur spustowych dachu; roboty rozbiórkowe związane ze wzmocnieniem więźby dachowej; demontaż ganków wschodniego i zachodniego, przygotowanie ich do prac konserwatorskich; roboty rozbiórkowe związane ze wzmocnieniem stropu nad I piętrem (strop poddasza), kleszcze więźby i belki stropowe; wzmocnienie więźby dachowej wraz z przeprowadzeniem prac odgrzybieniowych, zabezpieczających i konserwatorskich; wykonanie drewnianych stropów nad I piętrem (strop poddasza), wraz ze wzmocnieniami z belek stalowych i termomoizolacją; odkopanie ścian zewnętrznych budynku do poziomu fundamentów; rozbiórka posadzek i fundamentów ganków; demontaż, rozbiórka istniejących studni okiennych; wykonanie izolacji przeciwwodnej pionowej i termicznej ścian piwnicznych; wykonanie iniekcji poziomej i kurtynowej ścian fundamentowych; wykonanie nowych żelbetowych studni okiennych z kratą w poziomie terenu, wykonanie nowych ław i ścianek fundamentowych oraz posadzek na gruncie ganków wschodniego i zachodniego; wykonanie nowej opaski kamiennej wokół budynku, przemurowanie i otynkowanie kominów; montaż ganków; wykonanie nowego pokrycia dachowego dachu głównego i ganków; wykonanie nowych rynien, obróbek blacharskich; termoizolacja więźby dachowej dachu głównego i dachu nad gankiem wschodnim, niezbędne roboty rozbiórkowe związane ze wzmocnieniem stropu nad parterem; wykonanie wzmocnienia stropu nad parterem; Wykonanie nowych posadzek na gruncie w piwnicy, odtworzenie na potrzeby zaplecza kawiarni zamurowanych drzwi od płn. str. Budynku;
- roboty architektoniczne: skucie wybranych tynków wewnętrznych; wprowadzenie nowego układu funkcjonalnego – wydzielenia pomieszczeń zaplecza kawiarni, sanitariatów; budowa ścian działowych i sufitów podwieszonych, wprowadzenie nowych okien w pomieszczeniu piwnicznym P1 na wzór okien w P2; wydzielenie pomieszczenia węzła cieplnego w piwnicy, wykonywanie tynków wapiennych (po zakończeniu podtynkowych prac instalacyjnych); wykonywanie tynków renowacyjnych WTA w piwnicach na części ścian; renowacja zabytkowych posadzek ceramicznych i podłóg drewnianych, demontaż posadzek wtórnych i wykonanie w ich miejsce nowych nawierzchni; wykonanie nowych posadzek na gruncie w piwnicy, holu toalet oraz gankach wschodnim i zachodnim; remont schodów do piwnicy, wykonanie pochwytów ściennych, wykonanie nowej klapy z siłownikiem nad schodami do piwnicy, wykonanie składanej balustrady zabezpieczającej przed upadkiem na czas otwarcia klapy schodów do piwnicy; montaż nowych i wymiana wtórnych drzwi (dostosowanych do wykończonych posadzek) , na drzwi o formie nawiązującej do historycznej, w piwnicy montaż drzwi o wymaganej odporności pożarowej;
- roboty dla instalacji sanitarnych i wentylacji: demontaż istniejących instalacji; wymiana wewnętrznej instalacji wod.-kan., wymiana instalacji c.o., wykonanie węzła cieplnego, wykonanie instalacji wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej, wykonanie przyłącza wodociągowego, wykonanie przyłącza cieplnego, likwidacja instalacji gazu i kotłowni;
- roboty konserwatorskie: prace renowacyjne ścian wewnątrz budynku na parterze i I piętrze – dezynfekcja murów, uzupełnienie ubytków murów, odtworzenie ubytków tynków zgodnie z parametrami tynków oryginalnych; Prace renowacyjne ścian i sklepień piwnicznych – osuszenie, dezynfekcja i odsolenie, uzupełnienie ubytków murów, wykonanie nowych tynków, ze względu na dużą wartość historyczną we wszystkich miejscach dobrego stanu zachowania lica ceglanego wykonana jest ekspozycja cegły – po uzgodnieniu z MWKZ; Prace związane z elewacjami, usunięcie tynków wtórnych z elewacji, osuszenie i dezynfekcja murów, uzupełnienie ubytków murów, renowacja, wzmocnienie i uzupełnienie historycznych tynków wapiennych, scalenie kolorystyczne elewacji farbami wapiennymi laserunkowymi (kolorystyka na podstawie odkrywek stratygraficznych); Renowacja i konserwacja detali – gzymsów drewnianych i murowanych, opasek okiennych, ościeży, odtworzenie detali niezachowanych, odtworzenie niezachowanych balustrad, renowacja i podwyższenie nie spełniających przepisów balustrad na górnym poziomie ganku wschodniego z montażem ram na donice z roślinnością; montaż elementów odrestaurowanych i zrekonstruowanych (elementów ganków drewnianych, rzeźby (ustawione w niszy na elewacji), wewnętrznych żeliwnych balustrad, drewnianej stolarki drzwiowej, drewnianej stolarki okiennej z okiennicami, pieców kaflowych, detali architektonicznych); renowacja schodów drewnianych na I piętro, renowacja balustrad żeliwnych i drewnianych, podwyższenie balustrad; renowacja istniejących pieców kaflowych, przeniesienie pieca z pomieszczenia A do E, rekonstrukcja pieca XVIII-wiecznego z zielonych kafli w pomieszczeniu A;
- zagospodarowanie terenu: wykonanie planowanych elementów zagospodarowania terenu: budowa nowych ścieżek, poszerzenie ścieżek po południowej i północnej stronie budynku, wyprofilowanie podjazdów pod ganki wschodni i zachodni; budowa wiaty śmietnikowej; budowa tarasu letniego ogródka kawiarni i montaż elementów małej architektury (pojemników na śmieci, stojaków na rowery); wprowadzenie zewnętrznej jednostki klimatyzacji w obrębie istniejącego klombu; wprowadzenie nowych nasadzeń zieleni – żywopłoty, projektowane klomby przy projektowanych ścieżkach i tarasie, zieleń osłaniająca wiatę śmietnikową i jednostkę zewnętrzną klimatyzacji; Wykonanie niezbędnej infrastruktury, wykonanie przyłącza wodociągowego, wykonanie przyłącza cieplnego, budowa kanalizacji kablowej na potrzeby operatora TT, uporządkowanie terenu, wyrównanie terenu nasadzenie trawników
- pozostałe do wykonania, obecnie kontynuowane prace: renowacja malowideł ściennych i sufitowych; usunięcie tynku wtórnego z cokołu, remont i uzupełnienie cokołu z tynku romańskiego; prace konserwatorskie polichromii na elewacjach (dekoracje w blendach okiennych na elewacji północnej i południowej), renowacja, konserwacja i ponowne ustawienie rzeźby Fortuny w niszy przy elewacji wschodniej; dostosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych , montaż schodołazu kroczącego z siedziskiem.
Finansowo ww. roboty budowlane zostały wykonane na poziomie 70%.
Głównym założeniem przy wykonywaniu prac budowlanych jest zachowanie możliwie największej ilości oryginalnej substancji zabytkowej, z uwzględnieniem niezbędnych prac konstrukcyjnych pozwalających na bezpieczne użytkowanie obiektu. Renowacja istniejącego budynku przewiduje odtworzenie elementów wystroju według zachowanych fragmentów i detali oraz zachowanie jego pierwotnego układu architektonicznego z realizacją tylko niezbędnych prac umożliwiających jego przyszłe funkcjonowanie i przystosowanie obiektu do pełnienia funkcji użyteczności publicznej poprzez adaptację na potrzeby muzeum z kawiarnią.
Całkowita wartość zadania wynosi 7 830 099,28 zł w tym 3 600 000,00 zł dofinansowania.
Realizacja zadania zostanie wykonana do dnia 20.06.2024 r.
Zadanie pn. „Remont i przebudowa budynku „Poniatówki” w Parku Miejskim w Piasecznie wraz z zagospodarowaniem terenu i budową przyłączy do budynku” współfinansowano ze środków budżetu Województwa Mazowieckiego.
