W marcu 2023 roku rozpoczęliśmy pierwszy etap rozmów z mieszkańcami na temat Strategii Rozwoju Gminy. Siedem debat z ekspertami pozwoliło na przedstawienie zagadnień, które będą brane pod uwagę przy tworzeniu tego ważnego dokumentu, a także na poznanie opinii mieszkańców w poruszanych w nich kwestiach.
Strategia Rozwoju Gminy ma za zadanie diagnozować najważniejsze uwarunkowania i potrzeby rozwojowe oraz potencjał gminy. Dokument powinien wskazywać kierunki rozwoju społecznego, gospodarczego i przestrzennego. Pełni także rolę włączającą społeczność lokalną w sprawy gminy, np. poprzez proces konsultacji czy oceny działań samorządowców. W marcu 2023 roku rozpoczęliśmy prace nad opracowaniem Strategii Rozwoju Gminy Piaseczno do roku 2040. W marcu i kwietniu odbyły się piaseczyńskie debaty strategiczne mające charakter prekonsultacji społecznych (siedem debat tematycznych, każda z zaproszonym gościem, który pełnił rolę eksperta w zakresie poruszanej tematyki). Wszystkie debaty prowadził dr hab. Wojciech Dziemianowicz – ekspert z firmy Geoprofit i profesor Uniwersytetu Warszawskiego – wspierający proces budowania strategii gminy Piaseczno.
Każda z debat była podzielona na dwie części. W pierwszej eksperci dokonywali wprowadzenia w tematykę strategii oraz kluczowego zagadnienia, które było przedmiotem debaty. Ponadto komentarze do przedmiotu debaty wygłaszali burmistrzowie miasta i gminy Piaseczno. W części drugiej głos zabierali mieszkańcy gminy zebrani w sali konferencyjnej Urzędu Miasta. Pomimo ograniczenia czasowego (zakładaliśmy, że debaty będą kończyły się o godz. 20.00), wszystkie spotkania były znacznie przedłużane ze względu na liczbę pytań, uwag i komentarzy.
Wszystkie debaty były transmitowane na żywo w mediach społecznościowych (z możliwością komentowania na bieżąco). Ze spotkań tych zostały przygotowane sprawozdania, z którymi można się zapoznać na stronie: www.piaseczno.eu.
Debata I
„Piaseczno zagospodarowane”, 7 marca 2023 r.
Jako ekspert został zaproszony dr Mirosław Grochowski, który w swym wykładzie poruszył wiele ważnych kwestii, w tym urbanizację i zmianę funkcji wsi („wieś jest bardziej miastem niż wsią”) oraz problemy i korzyści dla Piaseczna wynikające z faktu położenia „w cieniu wielkiego miasta”. Przedstawił oczekiwania odnośnie do zagospodarowania przestrzennego, które perspektywicznie mogą kreować funkcjonalne i atrakcyjne środowisko życia. Mówił o trendach rozwojowych kluczowych w kontekście debaty o zagospodarowaniu przestrzennym, takich jak suburbanizacja i rozlewania się zabudowy, tworzenie lokalnych centrów i peryferii oraz presja na tereny otwarte i cenne przyrodniczo.
Osoby biorące udział w dyskusji zwróciły szczególną uwagę na kontekst przyrodniczy dalszego rozwoju gminy – pozostawienie jak największej ilości terenów otwartych, rozwój Piaseczna jako części aglomeracji warszawskiej, ale jednocześnie Zielonego Pierścienia Warszawy. Zwracano również uwagę na ochronę doliny rzeki Jeziorki oraz wszelkich mokradeł na terenie gminy. Kolejną ważną kwestią był wielowątkowy rozwój terenów wiejskich (np. smart village), ale też usprawnienie funkcjonowania miasta (w kontekście komunikacji, szeroko pojętej mobilności, zagospodarowania przestrzennego etc.).
Debata II
„Piaseczno klimatycznie odporne”, 16 marca 2023 r.
Ekspertem na spotkaniu była dr Paulina Legutko-Kobus, która przedstawiła problematykę rozwoju Piaseczna w kontekście zachodzących zmian klimatycznych – jak się do tego przygotować i jakie kierunki można podjąć w celu dostosowania gminy do obecnych wyzwań. Omówiła też ujęcie tematu odporności klimatycznej w strategiach ponadlokalnych – obowiązujących dokumentach strategicznych. Zaproponowała konkretne obszary, w których Piaseczno może podjąć działania w celu adaptacji do zmian klimatu.
Mieszkańcy podnosili kwestie bardziej szczegółowe (co może się przełożyć na konkretne działania podejmowane przez samorząd), jak troska o czyste powietrze poprzez kontrole i inwentaryzację źródeł ogrzewania oraz dotacje do ich modernizacji. Poruszano aspekty bieżącego utrzymania terenów gminnych (w tym ciągów komunikacyjnych), które może mieć wpływ na bezpieczeństwo użytkowników. Proponowano również, by temat rzeki Jeziorki stanowił odrębny rozdział w strategii. W wypowiedziach często kładziono nacisk na konieczność rozwoju edukacji ekologicznej na różnych poziomach oraz na współpracę pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego. Została poruszona także kwestia zagospodarowania przestrzennego i skutków finansowych decyzji planistycznych w różnych aspektach. Osoby biorące udział w dyskusji, zarówno na sali, jak i w mediach społecznościowych, duży nacisk kładły na tematykę ekologiczną, w tym ochronę środowiska, gospodarkę odpadami, kształtowanie odporności klimatycznej czy ochronę powietrza, ale też kontekst rozwoju działalności deweloperów, zagospodarowanie wód oraz zagrożenie powodziowe i czystości brzegów Jeziorki. Zwrócono również uwagę na potrzebę wspierania lokalnego rolnictwa oraz możliwości tworzenia warunków dla rozwoju nowego.
Debata III
„Piaseczno w podróży”, 23 marca 2023 r.
W roli eksperta wystąpił dr Michał Wolański, specjalista od tematyki transportu. Wyjaśnił, czym się różni pojęcie mobilności od pojęcia transportu i podkreślał, że projektując przestrzeń, powinniśmy robić to od razu z myślą o transporcie publicznym. Zostały przedstawione wyzwania, jakie mogą czekać gminę w kontekście przyszłego rozwoju.
Według osób dyskutujących na sali, myśląc strategicznie o mobilności w gminie Piaseczno, powinniśmy zwracać uwagę na logikę tworzenia połączeń komunikacyjnych, szeroko rozumianą politykę parkingową (tworzenie/likwidacja miejsc parkingowych, strefa płatnego parkowania, projektowanie miejsc postojowych przy planowaniu nowych ulic), a także dostosowanie komunikacji publicznej do potrzeb jej przyszłych użytkowników. Podnoszono problem nadmiernej liczby samochodów osobowych i konieczności rozwoju transportu szynowego. Zwrócono uwagę na problem wykluczenia transportowego, na transport zrównoważony i niskoemisyjność, lecz również na ochronę środowiska i bioróżnorodności. Ważną kwestią dla mieszkańców jest też harmonogram realizacji działań opisanych w strategii – według niektórych perspektywa do 2040 r. jest zbyt odległa. Poruszane były także kwestie przynależności do metropolii warszawskiej oraz kontekst powstania CPK.
Internauci wypowiadali się w podobnym duchu, zwrócono szczególną uwagę na zagadnienia kolei i transportu zbiorowego, proponując konkretne rozwiązania. Poruszono problem ruchu rowerowego, uwydatniono potrzebę budowy konkretnych połączeń i innej infrastruktury rowerowej. W komentarzach pojawiały się również kwestie ruchu drogowego w ogólności, np. natężenia ruchu, konieczności odciążenia głównych ulic w mieście oraz sołectwach. Podkreślano też rolę współpracy z innymi zarządcami dróg i kolei (w tym PKP i kolej wąskotorowa).
Debata IV
„Piaseczno wielopokoleniowe”, 30 marca 2023 r.
Ekspert czwartej debaty, Małgorzata Piskorz, opowiedziała o tym, czym jest miasto wielopokoleniowe i jakie są potrzeby obecnych i przyszłych mieszkańców. Zwróciła też uwagę na wyzwania związane z przyszłością, która nie jest definiowana, ale wymaga planowania jej rozwoju z uwzględnieniem potrzeb różnych generacji – należy pamiętać na przykład, że potrzeby osób, które staną się seniorami za dwadzieścia czy trzydzieści lat, będą się nieco różniły od potrzeb dzisiejszych seniorów. Przedstawiła konkretne wymagania, jakie muszą spełniać miejskie obszary wielopokoleniowości.
Wnioski płynące z dyskusji w sali to: potrzeba skupienia działań na sektorze kultury (dostęp/dofinansowania) oraz szeroko pojętej organizacji czasu wolnego. Zwrócono szczególną uwagę na różnice w inwestowaniu w poszczególnych sołectwach w kontekście inwestowania na terenach miejskich. Według biorących udział w dyskusji mieszkańców ważne jest, by wspierać politykę wielopokoleniową i stworzyć jej formalne ramy, co przełoży się na pozyskanie wiedzy o rzeczywistych procesach demograficznych i będzie miało przełożenie na konkretne działania, takie jak aktywizacja społeczna czy zachęcanie młodego pokolenia do powrotu do Piaseczna. Często poruszanym wątkiem były sprawy senioralne oraz konieczność dostosowania usług do potrzeb starzejącego się społeczeństwa.
Debata V
„Piaseczno w zdrowiu i kondycji”, 13 kwietnia 2023 r.
W swoim wykładzie ekspert Monika Miłosz przestawiła filary zdrowego miasta, którymi są świadomość zdrowotna oraz dobrze zarządzana i zdrowa przestrzeń. Powołała się na badania, z których wynika, że aż 8 na 10 Polaków w jakiś sposób obawia się o swoje zdrowie. Na przykładach konkretnych miast przedstawiła inicjatywy prozdrowotne w zakresie sportu, zdrowej żywności produkowanej lokalnie, aktywizacji seniorów, czystego powietrza, przestrzeni miejskich oraz podnoszenia świadomości o problemach zdrowotnych.
Jako ważny aspekt poruszanej tematyki osoby biorące udział w debacie wskazywały podnoszenie świadomości zdrowotnej mieszkańców, rozwijanie form spędzania czasu wolnego, w tym zajęć sportowych oraz wydarzeń kulturalnych. Zwrócono też uwagę na rolę planowania przestrzennego w rekreacji (wyznaczanie terenów pod funkcję rekreacyjną, sportową, tereny zieleni). Przewijał się także wątek utrudnionego dostępu do usług zdrowia, w tym lekarzy sportowych. Zwrócono uwagę na konieczność dostosowania infrastruktury do osób ze szczególnymi potrzebami. Poruszano również kwestie finansowania i dotowania różnych przedsięwzięć prozdrowotnych. Ważnym wnioskiem jest też potrzeba wprowadzenia profilaktyki prozdrowotnej, szczególnie w kontekście otyłości wśród dzieci i młodzieży.
Internauci zwracali uwagę na konieczność rozwoju infrastruktury sportowej, w tym rowerowej (stacje rowerów miejskich), dla potrzeb aktywnego spędzania czasu wolnego i turystyki weekendowej. Zaproponowano otwarcie terenów sportowych oraz placów zabaw przy szkołach dla dzieci i młodzieży w weekendy, a także przywrócenie na terenie gminy szlaków turystycznych PTTK. Ciekawym wątkiem poruszonym w sieci była konieczność popularyzacji sportu i rekreacji po to, by do klas o profilu sportowym uczęszczało więcej dzieci i młodzieży.
Debata VI
„Piaseczno i gospodarka przyszłości”, 20 kwietnia 2023 r.
Zaproszonym na szóstą debatę ekspertem był Maciej Jagaciak. Swój wykład rozpoczął od wyjaśnienia, czym jest gospodarka, jak należy rozpatrywać przyszłość i czym w tym kontekście jest gospodarka przyszłości. Rozpatrując rozwój Piaseczna w kontekście gospodarki przyszłości, należy zwrócić uwagę na aspekt zmieniającej się funkcji gospodarczej gminy, potencjał gospodarczy oraz możliwości jego wykorzystania. Nie bez znaczenia pozostaje również rozwój sektora SI – w jakich dziedzinach automatyzacja i robotyzacja będą miały korzystny wpływ, a gdzie należy się ich wystrzegać. Ekspert zwrócił też uwagę na branże, które stanowią ważne sekcje Polskiej Klasyfikacji Działalności oraz przedstawił, czym są branże kreatywne i jak stymulować ich rozwój.
Podczas dyskusji silnie akcentowana była kwestia szeroko pojętej mobilności, w tym polityka parkingowa i rozwój infrastruktury oraz aspekty związane z używaniem samochodów elektrycznych. Pojawił się postulat utworzenia na terenie gminy huba energetycznego, który będzie wykorzystywał energetykę jądrową, z podaniem konkretnej lokalizacji. Ważne okazały się kwestie związane z zarządzaniem, takie jak potrzeba określenia struktury branż oraz struktury własności w przedsiębiorstwach, możliwości powrotu drobnych fabryk produkujących np. mikroprocesory. Zastanawiano się, jak przekonać inwestorów (może iść o krok dalej – w kierunku rozdrobnienia usług, stworzenia warunków dla rozwoju lokalnych i małych przedsiębiorstw z różnych sektorów?). Postulowano stymulację gospodarczą terenów wiejskich (np. smart village). Bardzo ważnym tematem była rola młodzieży w kształtowaniu przyszłości (poruszano kwestie zdrowia i kondycji psychicznej i fizycznej). Podkreślano potrzebę aktywizacji różnych grup mieszkańców Piaseczna. Internauci zwrócili również uwagę na kwestię energetyki, w tym pomysł stworzenia biogazowni oraz kwestie mobilności – połączeń kolejowych i drogowych.
Debata VII
„Piaseczno i kompetencje przyszłości”, 27 kwietnia 2023 r.
W roli eksperta podczas ostatniej debaty wystąpił dr Michał Klepka. Szeroko przedstawił problem szkolnictwa i edukacji w kontekście odpowiedzi na wyzwania przyszłości (edukacja w gminie jako obowiązek samorządów, edukacja we współpracy z biznesem, zawody przyszłości, edukacja zbudowana na podstawie relacji z otoczeniem, rzeczywisty wpływ edukacji na rozwój gminy, efektywność edukacji). Mówił również o zaniku starych oraz kreowaniu nowych zawodów w perspektywie lat 2005–2030. Poruszył też kwestie związane z tym, czego powinniśmy się nauczyć w szkole, jak kształtować zdolność uczenia się, przekładania wiedzy na działania, umiejętność krytycznego myślenia i weryfikacji dostępnej wiedzy.
Podczas dyskusji zwracano uwagę na holistyczne podejście do edukacji, w tym potrzebę innowacyjności, kształtowania tzw. kompetencji miękkich i postaw społecznych oraz edukacji ekologicznej i kształtowania umiejętności samodzielnego uczenia się. Rozmawiano także o biznesie w kontekście przyszłych oczekiwań. Poruszano też kwestie wpływu pandemii na rozwój kompetencji cyfrowych, a także zmian zawodowych związanych z rozwojem sztucznej inteligencji. Zwracano uwagę również na to, że edukacja może napędzać rozwój wsi i pomagać rozwiązywać problem wykluczenia społecznego i cyfrowego w niektórych częściach gminy.
Konsultacje dokumentu jesienią 2023 roku
Teraz, w oparciu m.in. o istniejące dokumenty planistyczne oraz uwagi zebrane podczas debat, eksperci przygotują projekt Strategii Rozwoju Gminy Piaseczno do roku 2040. Jesienią planowane jest przeprowadzenie konsultacji przygotowanego materiału.
– Wspólnie z mieszkańcami chcemy wyznaczyć kierunki działań gminy. Zależy nam na tym, żeby mieszkańcy czynnie uczestniczyli w tworzeniu listy zadań stojących przed gminą – mówi burmistrz Daniel Putkiewicz. – Dokument powinien być gotowy przed końcem roku 2023. Na początku roku przyszłego planujemy przedstawić go Radzie Miejskiej, która jest organem podejmującym decyzje w zakresie zatwierdzenia do realizacji strategicznych dla samorządu dokumentów – dodaje wiceburmistrz Robert Widz.
Szczegółowe informacje na temat prac nad dokumentem, w tym konsultacji społecznych, będą zamieszczane na stronie: strategia rozwoju gminy Piaseczno.
